Historia parafii

        Źródła pisane wzmiankują o Tuchowie w pierwszej ćwierci XII wieku. Początki organizacji parafialnej w Tuchowie nie są znane. W dokumencie legata papieskiego Idziego z 1123 – 1125 roku, Tuchów został wymieniony wśród posiadłości benedyktynów tynieckich i oni sprawowali patronat nad parafią. Sto lat później (w dniu 26 maja 1229 roku) papież Grzegorz IX potwierdza donację królowej Judyty, żony Władysława Hermana, dla opactwa tynieckiego. Parafię ufundowano przy istniejącym na obszarze przedmiejskim drewnianym kościółku Panny Maryi. Tytuł tego kościoła to najprawdopodobniej Wniebowzięcie NMP. Był to bowiem, w tamtym okresie, tytuł najczęściej nadawany kościołom w fundacjach benedyktyńskich. Pierwszym znanym z imienia proboszczem parafii tuchowskiej był Saul (1321). Znani są także inni proboszczowie tuchowscy będący kapłanami diecezjalnymi, a mianowicie: Jakub (1325), Stanisław (1367),Mikołaj (1415), Piotr (1435) i Daniel (1434 – 1458). Do tuchowskiego okręgu parafialnego należały wsie: Meszna Opacka, Lubaszowa, Dąbrówka, Gromnik i Golanka. Kiedy benedyktyni tynieccy, w 1340 roku, przeorganizowali swoje dobra w tzw. klucze, rolę osady centralnej dla klucza nad Białą zyskał Tuchów. Król Kazimierz Wielki zamienił wówczas istniejące na terenie osady prawo polskie na prawo niemieckie i pozwolił opatowi Bogusławowi lokować miasto. Akt nadania praw miejskich dla Tuchowa nosi datę 2 listopada 1340 roku. Opat tyniecki Bogusław wyznaczył dla nowego grodu teren pomiędzy dawnym grodziskiem (obecnie wzniesienie na skrzyżowaniu ulicy Jana III Sobieskiego i ul. Łowieckiej) a osadą przedmiejską za rzeką Białą. W pobliżu rynku wybudowano kościół pod wezwaniem św. Jakuba Starszego Apostoła. Wzmianka o nim pochodzi z roku 1376 (Dekret Konsystorza Krakowskiego wystawiony 18 marca 1376 roku). Jego fundatorem mógł być proboszcz Jakub (1327) W połowie XV wieku Jan Długosz notuje „Miasteczko Tuchów ma kościół parafialny pod wezwaniem św. Jakuba Apostoła…”. Wobec faktu, że Tuchów należał do dóbr tynieckich a duszpasterstwo sprawowali księża diecezjalni, benedyktyni wszczęli starania o utworzenie probostwa zakonnego podległego opactwu tynieckiemu. Na prośbę opata Macieja ze Skawiny (Skawinki), biskup krakowski Tomasz ze Strzępina zezwolił dnia 12 czerwca 1456 roku na utworzenie w Tuchowie klasztoru filialnego, którego prepozyt byłby równocześnie proboszczem tuchowskim. To rozporządzenie o utworzeniu prepozytury tuchowskiej potwierdził papież Kalikst III w dniu 3 października 1456 roku. Miało ono wejść w życie po śmierci aktualnego proboszcza tuchowskiego Daniela, syna Stefana, z Mitulina w pobliżu Złoczowa, dworzanina kardynała Zbigniewa Oleśnickiego. Okazało się wówczas, że o probostwo tuchowskie ubiegają się także inni kandydaci, którzy powołując się na zarządzenie papieskie, że po dworzaninie kardynalskim zakonnik nie może objąć probostwa, uzyskali obietnicę nominacji. Sprawę obsady probostwa tuchowskiego oddawano do załatwienia różnym urzędnikom kancelarii papieskiej, którzy niezależnie od siebie wystawiali stosowne dokumenty, a papież Kalikst III podpisywał te wyroki. I tak, 5 maja 1458 roku, oddał parafię tuchowską Mikołajowi, synowi Krystyna z Lublina, a 8 czerwca 1458 r. także kapłanowi diecezji gnieźnieńskiej Mikołajowi de Schudla. Żaden z dwóch wymienionych Mikołajów nie otrzymał jednak za życia papieża Kaliksta III (zmarł 6 sierpnia 1458 roku) dokumentów nadania beneficjum tuchowskiego. Następca Kaliksta III, papież Pius II też wydawał w tej sprawie sprzeczne z sobą decyzje, a nawet za niezgodne z prawem przejęcie probostwa tuchowskiego obłożył klasztor tyniecki karami kościelnymi. Ostatecznie jednak , po ukończeniu procesu sądowego o parafię tuchowską, dnia 26 lutego 1461 roku papież Pius II, zarządza przekształcenie tejże parafii na probostwo podległe klasztorowi tynieckiemu i poleca Mikołajowi, opatowi z Koprzywnicy, wykonanie tego rozporządzenia. Dnia 21 maja 1461 roku parafia tuchowska stała się probostwem podległym klasztorowi tynieckiemu. Opat Mikołaj ze Skawiny, jako wotum za wygraną sprawę, ofiarował kościołowi św. Jakuba w Tuchowie, który w roku 1460 stał się kościołem parafialnym, bo przeniesiono do niego prawa parafialne z kościoła Panny Maryi na przedmieściu, obraz do ołtarza. Obraz przedstawia: w środku Madonnę z Dzieciątkiem, po lewej stronie Madonny patrona kościoła św. Jakuba, a po prawej św. Macieja. Przy św. Jakubie klęczy o. Grzegorz OSB, pierwszy benedyktyński prepozyt w Tuchowie, a przy św. Macieju – opat Skawinka. Obraz malował prawdopodobnie Jan z Nysy (ok. 1465 r.). Dziś znany jest on jako „Tryptyk Tuchowski” i znajduje się w Muzeum Narodowym w Krakowie.

Za czasów opata Macieja ze Skawiny powstał w Tuchowie klasztor, bowiem wraz z pierwszym prepozytem Grzegorzem przybyła grupa współbraci niezbędnych dla sprawowania liturgii zakonnej, pomocy w duszpasterstwie i administracji dóbr. A należały do parafii tuchowskiej, oprócz miasteczka Tuchów, także wioski: Siedliska, Dąbrówka, Bistuszowa, Burzyn, Meszna, Lubaszowa, Buchcice, Kielanowice i Piotrkowice, które wprawdzie miały kościół parafialny będący filią kościoła parafialnego w Tuchowie.

Przeorat utworzono przy dawnym kościele Panny Marii, łącząc go z uposażeniem parafii. O. Zygmunt Galoch OSB („Prepozytura benedyktyńska w Tuchowie 1460 – 1821”, str. 34 – 37) podaje wykaz prepozytów benedyktyńskich w Tuchowie:

  1. Grzegorz, lata 1460 – 1467

  2. Jan Sułowski, 1468 – 1487

  3. Jan Piotrowski, 1491 – 1497

  4. Jakub 1505

  5. Stanisław Baranowski, 1512

  6. Stanisław Buchcicki 1528

  7. Marcin Wojnarowski, 1528 – 1568

  8. Stanisław Kempieński, 1568 – 1580 (+)

  9. Albert Westkowski, 1580 – 1586 (+)

  10. Krzysztof Klemp, 1586 – 1596

  11. Szymon de Wyskiewicze, 1596 – 1600

  12. Krzysztof Klemp (ponownie) 1600 – 1603

  13. Mikołaj Makowski, 1608 – 1616, powstaje bractwo różańcowe,

  14. Andrzej Gołecki, 1616 – 1622

  15. Sebastian Pielsz, 1622 – 1662, jego wikariuszem był o. Marcin Melaniusz

  16. Stanisław Szczygielski, dr filozofii, 1663 – 1668

  17. Faust Andrzej Unikowski, 1668 – 1676

  18. Maciej Suchorabski, 1676 – 1682

  19. Karol Jaźwiecki, 1683 – + 1692, Za jego prepozytury 8 IX 1687 bp Tomasz Oborski konsekruje kościół klasztorny Naw. NMP.

  20. Bonifacy Rostocki, 1692 – 1706

  21. Teodor Zielonacki, 1706 – 1708

  22. Ildefons Trzemeski, 1708 – 1711

  23. Joachim Koziński, 1711 – 1714

  24. Samuel Zapartowicz, 1715 – 1717

  25. Alan Gniatkiwicz, 1717 – 1726

  26. Jan Chotecki, 1726 – 1729

  27. Wacław Dobrzański, 1729 – 1737

  28. Zygmunt Janowski, 1737 – 1745

  29. Bogumił Gajewski, 1745 – 1751

  30. Placyd Chudzyński, 1751 – 1754

  31. Fortunat Albrychowicz, dr nauk wyzwolonych i teologii, 1754 – 1757

  32. Amand Janowski, 1757 – 1760

  33. Benignus Chyliński, 1760 – 1763

  34. Jacek Fałęcki, 1763 – 1764

  35. Fortunat Albrychowicz (ponownie), 1768 – +27 V 1769

  36. Benignus Chyliński (ponownie), 1769 – 1773

  37. Rafał Buszczyński, 1773 – 1788

  38. Izydor Karczewski, 1788 – 1791

  39. Odo Kontenowicz, 1791 – 1803

  40. Odilo Sadowski, 1803 – 1809

  41. Bernard Ganther, 1809 – sekularyzowany 1810,pełnił dalej urząd proboszcza. Proboszczowanie miał utrudnione, bo nie znał języka polskiego. Bp Grzegorz Tomasz Ziegler mianował go radcą swojego konsystorza i kanonikiem honorowym kapituły tarnowskiej. Wymurował swoim kosztem szkołę koło kościoła, a przed śmiercią darował ją na własność gminie Tuchów Zmarł 26 III 1830, pochowany w Tuchowie.

Benedyktyni duszpasterzowali w Tuchowie przez 361 lat i dzięki nim rozwinął się kult i sława obrazu Matki Bożej Tuchowskiej. Benedyktyn i rodak tuchowski o. Marcin Melaniusz spisywał cuda i łaski otrzymywane przez wiernych i dzięki jego poparciu biskup krakowski Jakub Zadzik powołał komisję do zbadania cudów, jakich wierni doznawali przy obrazie Matki Bożej w Tuchowie. Benedyktyni dbali tutaj o szkolnictwo, opiekowali się bractwami i sodalicjami Różańca świętego, Niepokalanego Poczęcia, Trójcy świętej, Dobrej śmierci, bractw cechowych. Kaznodzieje swe nauczanie opierali na liturgii i pracy, przeor wyznaczał dyżurnego spowiednika. A wszystko to dzięki temu, że w klasztorze zawsze było kilku, a w XVIII wieku nawet i siedmiu mnichów. Tuchów bardzo wiele zawdzięcza benedyktynom. To w Tuchowie rezydował ostatni opat tyniecki i pierwszy biskup tarnowski Florian Amand Janowski. Jako wyraz pamięci o ich pracy w Tuchowie co tydzień w soboty wieczorem liturgia mszy świętej sprawowana jest w języku łacińskim.

Po ks. Bernardzie Gantherze, proboszczem parafii tuchowskiej był ks. Stanisław Kostka Zabierzewski (1832 – 1850). Urodzony w 1779 roku w Gorlicach, wyświęcony w 1804 roku we Lwowie, był wikariuszem i administratorem (1807) oraz proboszczem (1808 – 1832) parafii katedralnej w Tarnowie. Przed 1820 r. kanonik honorowy kapituły przemyskiej. Był dziekanem dekanatu pilzneńskiego i wizytatorem nauki religii, a od 1827 roku kanonikiem gremialnym kapituły tarnowskiej. Za jego czasów były odbudowane budynki gospodarcze w Tuchowie i na folwarkach w Dąbrówce i Garbku. Za jego czasów rząd austriacki sprzedał dobra Tuchów Jordanowi. Zmarł 1850 roku i spoczywa w Tuchowie.

Ks. Emeryk Kroner (proboszcz tuchowski 1851 – 1872). Urodzony 1800 roku w Rosenbergu na Słowacji, wyświęcony 1824 w Bochni, wikariusz w Lisiej Górze, Wojniczu, administrator w Porębie Spytkowskiej i Żabnie, od 1828 proboszcz w Łętowni i dziekan dekanatu myślenickiego. Proboszcz w Tuchowie, dziekan dekanatu tarnowskiego, kanonik honorowy kapituły tarnowskiej (1871). Zmarł 1872 roku , pochowany w Tuchowie.

Następcą jego był ks. Jan Rybarski, który objął probostwo w 1873 i proboszczował do śmierci w 1893 roku. Urodzony w 1817 roku w Radziechowych, wyświęcony w 1842 roku, był wikariuszem w Mogilanach, po czym odbywał dalsze studia w Wiedniu, uwieńczone doktoratem z teologii. Od 1846 roku ojciec duchowny Seminarium Duchownego w Tarnowie, a od 1853 roku – wicerektor tegoż Seminarium. W latach 1859 – 1873 proboszcz w Lisiej Górze, gdzie remontował kościół i budynki gospodarcze. Od 1868 roku kanonik gremialny kapituły tarnowskiej. Po rezygnacji z kanonii proboszcz w Tuchowie i dziekan dekanatu tarnowskiego; a po reorganizacji struktur dekanalnych (7 grudnia 1891 roku) pierwszy dziekan dekanatu tuchowskiego. W roku 1886 został mianowany protonotariuszem apostolskim (infułatem). Za jego czasów w wieżę kościoła uderzył piorun, uszkodził ją, lecz nie doszło do pożaru. Po tym zdarzeniu wieża została częściowo odrestaurowana, a kościół pokryty nowym gontem. Także wewnątrz został kościół odmalowany. Dzięki staraniu ks. infułata Jana Rybarskiego redemptoryści otrzymali klasztor za rzeką Białą, w którym po rozwiązaniu opactwa tynieckiego duszpasterzowali jezuici, a później komendarze podlegli proboszczowi tuchowskiemu. (księża Siemiński, Razmus, Jemioło i Niemiec). Ks. infułat Jan Rybarski umarł w roku 1893 i spoczywa w Tuchowie.

Następnym proboszczem parafii tuchowskiej był biskup Karol Pregonia Hryniewiecki (1893 – 1895). Wielki patriota polski, przez władze carskie usunięty z biskupstwa w Wilnie. Gdy przybył do Galicji, biskup tarnowski Ignacy Łobos, za zgodą rządu austriackiego, oddał mu probostwo tuchowskie. Nie był długo proboszczem w Tuchowie, ponieważ w roku 1895 został powołany na kanonika do kapituły archidiecezji lwowskiej. Po odjeździe z Tuchowa ofiarował na odrestaurowanie kościoła w Tuchowie kwotę 2000 koron.

Po proboszczu biskupie  w roku 1895 rządy parafią św. Jakuba Apostoła objął ks. dr Ignacy Józef Maciejowski, urodzony w Grybowie, wyświęcony w 1870 roku, studiował w Wiedniu i tam uzyskał doktorat teologii w 1875 roku. Po powrocie do diecezji był przez jeden rok administratorem w Frydrychowicach, następnie profesorem Seminarium Duchownego w Tarnowie (1876), proboszczem w Żabnie (1881) i Łapczycy (1888).Przed nominacją na proboszcza tuchowskiego (od 1894) egzaminator prosynodalny, jako proboszcz w Tuchowie był dziekanem dekanatu tarnowskiego wiejskiego (1898), a od 1901 roku dziekanem dekanatu tuchowskiego. W 1909 roku został mianowany kanonikiem honorowym kapituły tarnowskiej. Za jego czasów zostały wybudowane budynki gospodarcze na folwarkach Tuchów, Dąbrówka, Garbek i Bryły. W roku 1903 została zdjęta drewniana kopuła wieży kościelnej, kościół został pokryty dachówką, a prezbiterium blachą miedzianą. Dziesięć lat później (1913) przystąpiono do gruntownego restaurowania kościoła i wybudowania nowej kopuły wieży obitej blachą miedzianą. Do kościoła przybudowano „babiniec”. W bani wieży kościelnej umieszczono dokument następującej treści:

„Za rządów Franciszka Józefa I Apostolskiego monarchy cesarza Austrii i Kolatora kościoła, za rządów Jego Świątobliwości papieża Piusa X, ks. dr Leona Wałęgi biskupa tarnowskiego, ks. dr Ignacego Maciejowskiego, kanonika i proboszcza tuchowskiego, dr Jakuba Janigi, burmistrza miasta Tuchowa, roku 1913 przystąpiono do restaurowania kościoła parafialnego w Tuchowie i wybudowano blachą miedzianą obitą wieżę, dobudowano babiniec, otynkowano wieżę, wzmocniono mury ankrami żelaznymi i założono nowy krzyż na wieżę i starą banię zdjętą ze starej wieży i do niej włożono ten dokument ułożony i spisany przez Bolesława Miętusa kasjera miejskiego. Na podstawie dokumentów gminnych i parafialnych plany restaurowania kościoła sporządził architekt Adolf Julian Sztapf, kierownik restaurowania. Roboty murarskie uskutecznił Franciszek Boratyński, majster murarski z Ryglic. Roboty ciesielskie uskutecznił Michał Wróbel, majster ciesielski z Tuchowa. Roboty ślusarskie, krzyż i osadzenie bani uskutecznił Zygmunt Zając, majster ślusarski z Tuchowa. Roboty stolarskie uskutecznił Borawski Ignacy z Tuchowa.

Kilka słów z obecnej chwili.

W kościele parafialnym jest proboszczem i dziekanem dziekanatu tuchowskiego ks. Kanonik dr Ignacy Maciejowski. Wikarymi są ks. Władysław Mendrala i ks. Ludwik Jaroński.

W klasztorze Najświętszej Marii Panny są OO. Redemptoryści. Rektorem jest O. Emanuel Trzemeski. Jako zakonnicy O. Jan Śliż, O. Alojzy Polak, O. Wojciech Styka, O. Antoni Grabc, O. Franciszek Szpila, O. Maksymilian Napiątek, O. Leon Golnik, O. Marceli Polakowski, O. Teodor Doliński,

Rada miejska: burmistrz dr Jakub Janiga. Radni: Wincenty Lasko, dr Albert Agatkin, Dobrzański Józef, Gerard Filip, Krogólski Jan, Krogólski Wojciech, Idonka Józef, Piotrowski Józef, Wojtanowski Marceli, Gadecki Bolesław, Rudnicki Andrzej, Derechowski Wojciech, Klimek Bolesław, Salamon Lejzor, ks. dr Ignacy Maciejowski, Rachłiewicz Piotr, Wantuch Józef, Kloch Wojciech, Patyk Jan, dr Antoni Matakiewicz, Hirsh Dawid, Gloncer Izrael, Dutka Wojciech.

Magistrat: Barylewicz Bartłomiej sekretarz, Miętus Bolesław kasjer.

Sąd powiatowy: naczelnik sądu dr Antoni Matakiewicz, C.K. radca i poseł do Rady Państwa, zastępca naczelnika C.K. sekretarz Jachna Jan. Dr Gurnisiewicz Lucjan, sędzia dr Trawiński Adam Stanisław, sędzia Augustyński Władysław, sędzia Bernacki Walenty, Gnoiński Marian kancelista, Miś Stefan kancelista, Ailmes Jan kancelista, Wojciech Skirobski pomocnik kancelisty, Prorok Antoni pomocnik kancelisty, Cycoń Jan pomocnik kancelisty, Prorok Wojciech woźny, Balicki Antoni woźny.

Urząd podatkowy: Jędrzej Rudnicki poborca, Bronisław Szybalski kontrator, Stec Józef adiunkt, Szczepan Franciszek pomocnik kancelaryjny, Broda Józef woźny.

Nauczycielstwo: kierownik Wojtanowski Adolf, Chmielowski Wojciech nauczyciel, Fronczkiewicz Karol nauczyciel, Tokarska Jadwiga nauczycielka, dr Sztusz Adam weterynarz, Tedok Szymon aptekarz, Foltyński Władysław urząd ewidencyjny, geometra Gerard Filip, Bolesław Klimek pomocnik kancelisty.

Poczta: poczmistrz Bogdan Stalbsiger, kasa zaliczkowa i oszczędności dyr. Wojciech Krogólski, dyr. Piotrowski Józef, Wincenty Laska notariusz.

Adwokaci: dr Adalbert Agatsztań, dr Stanisław Zylatowski, Jakubiczka radca dworu.

Miasto Tuchów liczy obecnie 450 domów a mieszkańców 2783. Właścicielką Tuchowa jest wdowa po majorze Władysławie Rozwadowskim, którego ojciec Feliks Rozwadowski nabył Tuchów od Jordanów Ludwika z hrabiów Zamojskich, Rozwadowska fundatorka murowanej ochronki na wzgórzu, do której sprowadził siostry służebniczki ks. infułat Jan Rybarski i są do dnia dzisiejszego.

Komitet Kościelny: Ks. dr Ignacy Maciejowski, przewodniczący, Wojciech Krogólski, Tuchów, Patyk Tomasz, Lubaszowa, Antoń Józef Burzyn, Kwiatkowski Dominik Buchcice, Bolesław Miętus z Miętustwa, pełnomocnik rzymsko-katolickich parafian z Tuchowa”

Wybitną osobowością był kolejny proboszcz tuchowski (1922 – 1926) ks. prałat Stanisław Jan Dutkiewicz. Pochodzący z Zakliczyna (ur. 1862 z rodziców o nazwisku Dutka), po studiach prawniczych w Rzymie, uwieńczonych doktoratem z prawa (1888), był proboszczem w Żegocinie (gdzie okazał się świetnym duszpasterzem i społecznikiem), jako rektor Seminarium Duchownego w Tarnowie (1904 – 1921) dbał o moralny i intelektualny rozwój alumnów oraz unowocześnił budynek seminaryjny. Jako proboszcz w Tuchowie mimo krótkiego swego pasterzowania, dokonał wiele. Działalność Jego była wszechstronna. Głosił kazania w każdą niedzielę, dla bractwa dobrej śmierci urządzał rekolekcje, które głosił wespół wikariuszami, dla młodzieży urządzał co roku rekolekcje, na które zapraszał wybitnych księży. Sam pracowity, wymagał także pracy od swoich wikariuszy. Założył bibliotekę parafialną. Największym jego dziełem była nowa plebania, którą wystawił za sprzedany folwark „Bryły” /70 morgów k. Jasła/. Materiał poczęto zwozić zaraz po jego przybyciu w r. 1922, – prace budowlane rozpoczęto w r. 1923, a dokończono w r. 1925. Wikarówkę jako już niepotrzebną sprzedał do Lichwina. Po dwóch atakach paraliżu prowadzenie budowy przekazał ks. Władysławowi Kapłańskiemu, któremu służył radą. Nie zaniedbał też kościoła: do zakrystii dał podłogę parkietową, pomalował ją, sprawił komodę na bieliznę kościelną, szafę dębową, kościół wyłożył posadzką, a drewniane schody do wielkiego ołtarza zamienił na kamienne, ze składek księży rodaków i parafian zakupił nową piękną monstrancję, zakupił także kielich, dalmatyki czarne, ornat czarny i biały, wyłożył chodnik koło kościoła płytami kamiennymi, sprawił sygnaturkę, bo poprzednią zabrali Niemcy. W trosce o podniesienie kultury gospodarczej urządzał kursy rolnicze i ogrodnicze, zachęcał rodziców, by posyłali swych synów do szkół zawodowych. Sprowadził 25 000 sadzonek drzew owocowych, by parafianie założyli sady. Założył mleczarnię w Dąbrówce i zamierzał w tej wiosce utworzyć w folwarku plebańskim szkołę rolniczą. Nagła śmierć przerwała jego pracowite i ofiarne życie. Na pogrzebie ks. Piotr Halak określił go „ignis ardens” (płonący ogień). Spoczywa w Tuchowie.

Ks. prałat Adolf Albin przyszedł na probostwo do Tuchowa z Chełmu, w r. 1926. Został równocześnie mianowany dziekanem tuchowskim. Po święceniach kapłańskich (1887) był wikariuszem w Radłowie i katedrze, a równocześnie profesorem śpiewu w seminarium. W 1894 roku został proboszczem w Szczawnicy, a po siedmiu latach w Chełmie. Jako duszpasterz odznaczał się w Chełmie systematycznością, a w praktycznych sprawach duszpasterskich często zabierał głos na łamach gazet kościelnych. Był dobrym kaznodzieją, wydał drukiem kilka rozpraw duszpasterskich, również kazania o sakramencie pokuty i misje rekolekcyjne ludowe. Popierał ruch rekolekcyjny jaki począł się krzewić w diecezji. Odrestaurował wielki ołtarz i wyzłocił go (w r. 1929) kosztem 12000 zł. Parafianie złożyli  4,5 tys., resztę zapłacił sam. Również odmalował ławki.

Na placu zakupionym u mieszczanina Ferdynanda Ankiewicza wystawił Dom Katolicki Fundusze na budowę otrzymał ze Stanów Zjednoczonych w spadku po biskupie Kozłowskim. Wykonawcą testamentu bpa Kozłowskiego był siostrzeniec ks. Albina, będący proboszczem w Bay City. Do kościoła sprowadził obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy i umieścił Go w ołtarzu. Zaprowadził nabożeństwa majowe i czerwcowe. Zmarł w roku 12 X 1931 i został pochowany w Tuchowie.

Ks. Walenty Wcisło (ur. 1867 roku w Zawierzbiu, wyświęcony w 1893 roku) przybył do Tuchowa (1932) z probostwa w Nawojowej. Został mianowany dziekanem tuchowskim, a po jakimś czasie kanonikiem honorowym kapituły tarnowskiej. Był kapłanem pobożnym, światłym, i ogólnie przez parafian poważanym, a dla braci kapłanów zawsze serdecznym i gościnnym. Kochał książkę i czytał dużo. Do kazań przygotował się dokładnie, a tylko biadał, że nie ma do kogo mówić, gdyż kościół parafialny świeci pustką, bo wierni – zwłaszcza młodzi – szli do kościoła klasztornego. Po sobie zostawił następcom cenną bibliotekę. Nie miał jednak sprytu i rozmachu duszpasterskiego, przyszedł do Tuchowa w wieku 64 lat, znużony pracą, a do tego i zdrowie mu nie dopisywało. Nie miał ręki do gospodarowania. Niefortunnie wymienił piękny kawał dobrego pola obok klasztoru za pole wprawdzie blisko plebanii, ale położone nad Białą i narażone co roku na zalanie wodą.

Gdy oddano do użytku nowy, okazały budynek szkolny, wykupił szkołę drewnianą obok kościoła i przeznaczył na mieszkanie dla organisty i kościelnego. Zakupił też szkołę murowaną i miał zamiar przerobić ją dla siebie na mieszkanie na wypadek emerytury. W czasie jego proboszczowania Niemcy zarekwirowali dzwon południowy. Drugi dzwon, „św. Jakub” uratowała delegacja parafian, która przedstawiła władzom niemieckim w Krakowie, że patronem kościoła jest cesarz austriacki Franciszek Józef I. W kościele – po uzgodnieniu z ks. St. Bulandą – w miejsce ołtarza Serca Pana Jezusa sprzedanego do Siedlisk, wybudowano dwa ołtarzyki (Serca Pana Jezusa po stronie zakrystii i Św. Antoniego po stronie przeciwnej) wyrzeźbione przez miejscowego rzeźbiarza Cieślę. Obrazy namalował miejscowy malarz Mróz.

Ks. Stanisław Kudej przybył do parafii na proboszcza 19 X 1945 z Nowego Sącza, gdzie pełnił obowiązki wikarego – koadiutora przy chorym ks. inf. Mazurze. Pisze w Elenchus paraochorum: „Zastałem gospodarstwo w ruinie, jak również zrujnowaną plebanię przez Niemców w niej mieszkających, a to z powodu wybuchu amunicji niemieckiej, złożonej u Jasicy w rynku obok Steca Franciszka oraz wskutek zaniedbania ustępującego administratora, który od stycznia do września 1945 nic nie poprawił, tak, że na początku nie miałem na plebanii ani jednego pokoju do zamieszkania”. Również w kościele wyleciały od wybuchu witraże z frontu i szyby, również w wielkim procencie zbita była dachówka na kościele. Nowy ks. proboszcz zabrał się gorliwie do odbudowania gospodarstwa, plebanii kościoła, oraz do pracy duszpasterskiej. Oczyścił szopę i stodołę gdzie Niemcy urządzili szpital dla chorych mułów i koni. Na restaurację kościoła i plebanii sprzedał 3 morgi pola Blakowi Antoniemu i Cieślowej częściowo za gotówkę, częściowo za krowę i maciorę, które miały przejść do inwentarza /ale nigdy nie przeszły/. Wprawił na plebanii szyby i odmalował część pokoi oraz zaprowadził elektrykę w niektórych pokojach, ale w sposób prowizoryczny tak, że następca musiał braki uzupełniać. Na kościele poprawił dachówkę, sprawił w miejsce witraży okna z grubego szkła matowego od frontu. Szkło sprowadził z Krakowa z Firmy Zeleńskiego.

Zabiegał też około podniesienia duchowego parafii. Urządził więc w r. 1946 rekolekcje, które przeprowadził O. Bernardyn z Tarnowa. Zaś w r. 1947 misje pod przewodnictwem OO. Jezuitów. Wierni tłumnie garnęli się na misje święte. Zaprowadził Nabożeństwo I. Piątkowe do Naj. Serca Jezusowego bo dotąd tego nabożeństwa nie było. W I. poniedziałki każdego miesiąca urządzał nabożeństwo za dusze zmarłych, jednak to nabożeństwo nie przyjęło się w parafii.

W I. piątki wierni tłumnie garną się do sakramentów św., a zwłaszcza dziatwa szkolna z Tuchowa, co jest zasługą ks. katechety Józefa Barszcza, który przybył do parafii Niedzielisk w r. 1947, a który ze szczególniejszym nabożeństwem krzewił praktykę spowiedzi piątkowych wśród dzieci szkolnych.

Pracował więc ks. Kudej gorliwie w parafii, jednak dzikim, niekiedy gwałtownym wystąpieniem na ambonie i poza kościołem wobec parafian, oraz przez ustawiczne narzekanie, że nie ma z czego żyć, uwikłał się w kłopoty i procesy z niektórymi parafianami, tak że musiał parafię opuścić.

Mnisi roztaczali opiekę nad rozwojem kultu Matki Bożej Tuchowskiej w kościele za Białą. że wymienię kanonika gremialnego kapituły tarnowskiej i restauratora kościoła Stanisława Kostkę Zabierzewskiego, infułata Jana Rybarskiego, Biskupa Karola Pregonię Hryniewieckiego, profesora Ignacego Józefa Maciejowskiego, byłego rektora seminarium Stanisława Jana Dutkiewicza i innych na ks. prałacie Zbigniewie Pietruszce, dyrektorze diecezjalnej Caritas skończywszy. Owoce ich pracy od podstaw widać i dzisiaj.

Czytaj więcej: Historia kościoła parafialnego .